วิธีปลูกผักกระเฉด
วิธีการปลูกผักกระเฉด แต่ละจังหวัดจะไม่ค่อยเหมือนกัน ซึ่งฝ่ายเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ สำนักงานส่งเสริมการเกษตรภาคตะวันตก ได้รวบรวมข้อมูลพบว่า มีวิธีการแตกต่างกัน สรุปได้ 3 วิธี ดังนี้
วิธีที่ 1 การปลูกแบบดำกอ วิธีนี้นิยมเตรียมพื้นที่ปลูกได้ 2 แบบ คือ แบบร่องน้ำ และแบบสระน้ำ โดยแบบแรกจะขุดดินเป็นร่องน้ำลึก 1 เมตร กว้าง 4-5 เมตร ความยาวแล้วแต่พื้นที่หรือความเหมาะสม นำดินที่ขุดมาทำเป็นคันดินกว้างประมาณครึ่งเมตร สลับกับคูน้ำไปเรื่อยๆ คันดินนี้จะใช้เป็นทางเดินในการปฏิบัติงาน เช่น ขนผักที่ตัดแล้วออกมานอกแปลง ฉีดพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง ใส่ปุ๋ย ช้อนแหน ส่วนแบบสระน้ำจะขุดสระเป็นสี่เหลี่ยม ลึก 1 เมตร ความกว้างและความยาวของสระแล้วแต่ขนาดของพื้นที่
เมื่อเตรียมพื้นที่ปลูกเรียบร้อยแล้ว จะเปิดน้ำเข้าในร่องหรือสระให้น้ำลึกประมาณ 50 เซนติเมตร นำยอดพันธุ์ผักกระเฉดลงดำ กอละ 4-6 ยอด แต่ละกอห่างกันประมาณ 2 เมตร หลังจากปลูกแล้ว 15 วัน สามารถเก็บยอดไปจำหน่ายได้ และครั้งต่อไปจะเก็บทุกๆ 7 วัน โดยต้องมีการถ่ายน้ำ ใส่ปุ๋ย ช้อนแหนทุกครั้ง
วิธีที่ 2 การปลูกแบบให้ผักเกาะบนทุ่น วิธีนี้จะทำเฉพาะในคูคลองธรรมชาติที่มีน้ำไหลผ่านและไม่สามารถบังคับระดับน้ำได้ ทุ่นที่ให้ผักเกาะนิยมใช้ไม้ไผ่ทั้งลำ วางยาวไปตามทางน้ำไหล อาจใช้ไม้ไผ่ลำเดียวหรือหลายลำผูกติดกันเป็นแพ ซึ่งแล้วแต่ขนาดของไม้ไผ่ ผูกทุ่นกับเสาหลักให้แน่น ใช้ยอดพันธุ์ยาวประมาณ 1 เมตร พาดบนทุ่นให้ส่วนยอดและส่วนโคนของยอดพันธุ์แช่อยู่ในน้ำ หลังจากนั้นประมาณ 50 วัน ก็สามารถจะเก็บยอดขายได้ การปลูกแบบนี้ นอกจากการดูแลรักษาทั่วๆ ไป คือพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง ใส่ปุ๋ยแล้ว ต้องมีการตัดรากของผักและรื้อต้นเก่าออกเสียบ้าง เพื่อไม่ให้มีน้ำหนักมากเกินไปจนถ่วงทุ่นจม เมื่อปลูกไประยะหนึ่งจะต้องมีการเสริมทุ่นหรือเปลี่ยนทุ่น เพราะทุ่นเดิมจะผุและจมน้ำ ข้อดีของวิธีนี้คือ ไม่ต้องเสียเวลาและค่าใช้จ่ายในการถ่ายน้ำ และช้อนแหน
วิธีที่ 3 การปลูกแบบพาดข้างร่อง การปลูกแบบนี้จะต่างจากสองวิธีที่กล่าวมาแล้ว คือไม่ได้ใช้เฉพาะส่วนยอดเป็นแม่พันธุ์ แต่แม่พันธุ์จะยาวเพราะใช้ทั้งเถา ส่วนโคนของเถาแม่พันธุ์จะพาดอยู่ข้างร่องและหลังจากเก็บเกี่ยวยอดของแขนงข้างแต่ละครั้งไปแล้ว จะชักโคนเถาขึ้นมาไว้บนหลังร่องให้เฉพาะส่วนยอดของเถาแม่พันธุ์และแขนงแรกที่ไม่ได้ตัดยอดเท่านั้นที่แช่อยู่ในน้ำ
วิธีนี้เป็นการใช้ร่องน้ำหรือคูน้ำในสวนให้เกิดประโยชน์ ซึ่งเป็นการเสริมรายได้อย่างดี การพาดเถา ถ้าร่องน้ำกว้างเกิน 3 เมตร จะพาดเถาตรงกันทั้ง 2 ฝั่งร่องน้ำ แต่ถ้าร่องน้ำแคบกว่า 3 เมตร จะวางเถาสับหว่างกันให้แต่ละเถาห่างกันประมาณ 80 เซนติเมตร หลังจากนั้นประมาณ 15 วัน จะเริ่มเก็บเกี่ยวโดยตัดยอดของแขนงได้ ซึ่งเถาหนึ่งจะตัดยอดแขนงข้างได้ประมาณ 5 ยอด ส่วนยอดของเถาแม่พันธุ์จะไม่ตัด
วิธีที่ 1 การปลูกแบบดำกอ วิธีนี้นิยมเตรียมพื้นที่ปลูกได้ 2 แบบ คือ แบบร่องน้ำ และแบบสระน้ำ โดยแบบแรกจะขุดดินเป็นร่องน้ำลึก 1 เมตร กว้าง 4-5 เมตร ความยาวแล้วแต่พื้นที่หรือความเหมาะสม นำดินที่ขุดมาทำเป็นคันดินกว้างประมาณครึ่งเมตร สลับกับคูน้ำไปเรื่อยๆ คันดินนี้จะใช้เป็นทางเดินในการปฏิบัติงาน เช่น ขนผักที่ตัดแล้วออกมานอกแปลง ฉีดพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง ใส่ปุ๋ย ช้อนแหน ส่วนแบบสระน้ำจะขุดสระเป็นสี่เหลี่ยม ลึก 1 เมตร ความกว้างและความยาวของสระแล้วแต่ขนาดของพื้นที่
เมื่อเตรียมพื้นที่ปลูกเรียบร้อยแล้ว จะเปิดน้ำเข้าในร่องหรือสระให้น้ำลึกประมาณ 50 เซนติเมตร นำยอดพันธุ์ผักกระเฉดลงดำ กอละ 4-6 ยอด แต่ละกอห่างกันประมาณ 2 เมตร หลังจากปลูกแล้ว 15 วัน สามารถเก็บยอดไปจำหน่ายได้ และครั้งต่อไปจะเก็บทุกๆ 7 วัน โดยต้องมีการถ่ายน้ำ ใส่ปุ๋ย ช้อนแหนทุกครั้ง
วิธีที่ 2 การปลูกแบบให้ผักเกาะบนทุ่น วิธีนี้จะทำเฉพาะในคูคลองธรรมชาติที่มีน้ำไหลผ่านและไม่สามารถบังคับระดับน้ำได้ ทุ่นที่ให้ผักเกาะนิยมใช้ไม้ไผ่ทั้งลำ วางยาวไปตามทางน้ำไหล อาจใช้ไม้ไผ่ลำเดียวหรือหลายลำผูกติดกันเป็นแพ ซึ่งแล้วแต่ขนาดของไม้ไผ่ ผูกทุ่นกับเสาหลักให้แน่น ใช้ยอดพันธุ์ยาวประมาณ 1 เมตร พาดบนทุ่นให้ส่วนยอดและส่วนโคนของยอดพันธุ์แช่อยู่ในน้ำ หลังจากนั้นประมาณ 50 วัน ก็สามารถจะเก็บยอดขายได้ การปลูกแบบนี้ นอกจากการดูแลรักษาทั่วๆ ไป คือพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง ใส่ปุ๋ยแล้ว ต้องมีการตัดรากของผักและรื้อต้นเก่าออกเสียบ้าง เพื่อไม่ให้มีน้ำหนักมากเกินไปจนถ่วงทุ่นจม เมื่อปลูกไประยะหนึ่งจะต้องมีการเสริมทุ่นหรือเปลี่ยนทุ่น เพราะทุ่นเดิมจะผุและจมน้ำ ข้อดีของวิธีนี้คือ ไม่ต้องเสียเวลาและค่าใช้จ่ายในการถ่ายน้ำ และช้อนแหน
วิธีที่ 3 การปลูกแบบพาดข้างร่อง การปลูกแบบนี้จะต่างจากสองวิธีที่กล่าวมาแล้ว คือไม่ได้ใช้เฉพาะส่วนยอดเป็นแม่พันธุ์ แต่แม่พันธุ์จะยาวเพราะใช้ทั้งเถา ส่วนโคนของเถาแม่พันธุ์จะพาดอยู่ข้างร่องและหลังจากเก็บเกี่ยวยอดของแขนงข้างแต่ละครั้งไปแล้ว จะชักโคนเถาขึ้นมาไว้บนหลังร่องให้เฉพาะส่วนยอดของเถาแม่พันธุ์และแขนงแรกที่ไม่ได้ตัดยอดเท่านั้นที่แช่อยู่ในน้ำ
วิธีนี้เป็นการใช้ร่องน้ำหรือคูน้ำในสวนให้เกิดประโยชน์ ซึ่งเป็นการเสริมรายได้อย่างดี การพาดเถา ถ้าร่องน้ำกว้างเกิน 3 เมตร จะพาดเถาตรงกันทั้ง 2 ฝั่งร่องน้ำ แต่ถ้าร่องน้ำแคบกว่า 3 เมตร จะวางเถาสับหว่างกันให้แต่ละเถาห่างกันประมาณ 80 เซนติเมตร หลังจากนั้นประมาณ 15 วัน จะเริ่มเก็บเกี่ยวโดยตัดยอดของแขนงได้ ซึ่งเถาหนึ่งจะตัดยอดแขนงข้างได้ประมาณ 5 ยอด ส่วนยอดของเถาแม่พันธุ์จะไม่ตัด
