หลักการสำคัญในการบังคับมะนาวออกในฤดูแล้ง

ผศ.ดร.รวี เสรฐภักดี จากภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ได้สรุปถึงวิธีการที่จะบังคับมะนาวให้ออกในฤดูแล้งจะประสบผลสำเร็จขึ้นอยู่กับหลักการใหญ่ๆ 2 ประการ คือ

1. ต้นมะนาว ที่จะบังคับให้ออกในฤดูแล้ง จะต้องมีความแข็งแรงสมบูรณ์ การบังคับจะทำได้ง่ายยิ่งขึ้นถ้าต้นมะนาวมีอายุต้นไม่เกิน 3-4 ปี

2. จะต้องควบคุมการเจริญเติบโตทางด้านกิ่งและใบของต้นมะนาวให้ได้ ที่ภาษาอังกฤษเรียกว่าควบคุม Vegetative growth ให้ได้ กล่าวคือ จะต้องลดระดับของไนโตรเจนของต้นมะนาวลง

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้เกษตรกรจะสามารถลดระดับของไนโตรเจนของต้นมะนาวลงได้แล้ว ถ้าไม่มีการบำรุงต้นมะนาว ไม่ได้ใส่ปุ๋ยหรือฟื้นสภาพต้น โดยเฉพาะต้นมะนาวที่ติดผลดกมาก่อนหรือกำลังมีผลดกอยู่บนต้น ทำให้ความสมบูรณ์ของต้นจะต้องลดลงมาอย่างแน่นอน ในขณะเดียวกันเกษตรกรจะต้องทำความเข้าใจในเรื่องของดอกมะนาวที่เกิดขึ้นใน 3 ลักษณะ ด้วยกัน ซึ่งในแต่ละลักษณะมีความสำคัญต่อการติดผลด้วย

ดอกมะนาวที่เกิดจากยอดอ่อนที่ผลิออกมาใหม่ การออกดอกของต้นมะนาวในลักษณะนี้จัดเป็นดอกที่มีคุณภาพดีที่สุด เนื่องจากมีใบที่เกิดขึ้นมาใหม่ช่วยเลี้ยงดอกและผลได้ดี

ดอกมะนาวที่เกิดจากตาข้างของใบแก่ ดอกที่ออกในลักษณะนี้ทั้งหมดสืบเนื่องมาจากดอกชนิดแรกออกมาแล้ว พบการติดผลที่ล้มเหลว จะด้วยสาเหตุใดก็ตาม เมื่อเป็นแบบนี้ตาข้างสำรองก็จะสามารถผลิเป็นดอกใหม่ขึ้นมาทดแทนได้อีก คุณภาพของดอกมะนาวแบบนี้จะรองลงมาจากแบบแรก ทั้งนี้ เพราะใบมะนาวที่เกิดมารุ่นก่อนหน้านี้พร้อมกับดอกรุ่นแรกที่หลุดไป ยังคงมีความสามารถในการที่จะให้ดอกและมีกำลังที่จะเลี้ยงผลได้

ดอกมะนาวที่เกิดจากกิ่งที่ไม่มีใบ ดอกมะนาวในกลุ่มนี้นับเป็นดอกที่มีคุณภาพเลว ดอกประเภทนี้มักจะเกิดจากการปลิดใบมะนาวให้ร่วง เช่น การใช้ปุ๋ยยูเรีย หรือสารไทโอยูเรียฉีดพ่นให้ใบร่วง ดอกที่ออกมามักจะเป็นดอกตัวผู้ เนื่องจากอาหารมีไม่เพียงพอสำหรับการสร้างเกสรตัวเมีย ทำให้โอกาสที่จะติดผลจึงมีต่ำมาก